:روزنامه خراسان: آرتمیا؛ موجودی کوچک و گران قیمت است و دریاچه ارومیه یکی از غنی ترین منابع آن در جهان است اما با این حال، آرتمیا به عنوان تنها موجود زنده دریاچه ارومیه با خطر نابودی مواجه شده است و زودتر از دریاچه ارومیه مرگ را به خود می بیند. در شرایطی که به گفته عضو هیئت علمی پژوهشکده آرتمیا، در سال ۷۷ به طور میانگین ۱۰ میلیارد دلار درآمد از فروش آرتمیا حاصل شده است اما در حال حاضر ادامه حیات این موجود ارزشمند از شرایط دشوار به شرایط غیرممکن رسیده است.
آرتمیا یکی از انواع سخت پوستان است که در آب های لب شور تا شور که میزان املاح آن ها ممکن است چند برابر آب دریا باشد، زندگی می کند. معنای اسم علمی این سخت پوست، گوشواره آبی است.از دیگر سو، در سال ۱۸۹۹ دانشمندی به نام Guntherدریاچه ارومیه را بررسی کرد و آرتمیای موجود در آن را همان آرتمیا سالینا نامید و سپس در سال ۱۹۷۶ دانشمندانی با نام های Bowenو Clarck، آرتمیای دریاچه ارومیه را دوباره از نظر سیستماتیک مورد بررسی قرار دادند و آن را به عنوان گونه ای جدید؛ Artemia urmianaنام نهادند یعنی آرتمیای ارومیه ای!آرتمیا اورمیانا یکی از ۷ گونه شناخته شده آرتمیای دو جنسی در جهان است. ارزش غذایی آن در حد مطلوب است و بیش از ۵۲ درصد پروتئین و ۴ درصد چربی دارد و ترکیب و میزان اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب آن در حدی است که نیازهای غذایی آبزیان آب های شیرین را به این مواد به طور کامل برآورده می سازد.دریاچه ارومیه در ایران، یکی از غنی ترین منابع آرتمیا در جهان شمرده می شود که در صنایع پرورش میگو و ماهی مورد استفاده قرار می گیرد. شاید به جرات بتوان گفت که آرتمیا مهم ترین غذای زنده مورد استفاده در آبزی پروری یا کشت آب ورزی جهانی است. وقتی در دنیا سالانه بیش از ۲ هزار تن سیست آرتمیا معامله می شود و به خصوص از خود آرتمیا یا سیست آن در تغذیه مراحل نوزادی ماهیان، سخت پوستان و نرم تنان و... سود می برند، می توان به اهمیت این سخت پوست کوچک بیشتر پی برد.با گسترش صنعت آبزی پروری و اهمیت فناوری در دنیا، به خصوص در ایران و توسعه روزافزون پرورش انواع میگو و ماهی در کشور و باتوجه به این که آرتمیا یکی از عوامل مهم در امر پرورش و تغذیه میگوست و از طرفی از نظر اقتصادی، ارزش آرتمیا و قیمت آن در بازارهای جهانی روبه افزایش است می توان با بهره برداری اصولی و علمی از این موجود آبزی، به صورت پرورش مصنوعی یا استفاده از منابع طبیعی دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی، علاوه بر تامین نیازهای داخلی، با صادرات مقادیر مازاد این محصول، به صورت قابل توجهی برای کشور ارزآوری کرد.
وضعیت زیستی آرتمیا مطلوب نیست
رئیس پژوهشکده آرتمیا و جانوران آبزی دانشگاه ارومیه گفت: هر موجود زنده ای برای ادامه بقا نیاز به شرایط محیطی مطلوب دارد و در غیر این صورت، حیات گونه های زنده به خطر خواهد افتاد.«علی احسانی» افزود: آرتمیا اورمیانا که تنها موجود زنده دریاچه ارومیه است، دچار استرس شدید محیطی شده و شرایط مطلوب تکثیر و زندگی از این گونه زنده سلب شده است که می تواند پیام آور نابودی مطلق این جانورآبزی باشد.وی اظهار داشت: آرتمیا در حال حاضر مقاومت می کند ولی با گذر زمان، این مقاومت کمتر می شود و اگر شرایط تغییر نیابد، شاهد نابودی آن خواهیم بود.عضو هیئت علمی پژوهشکده آرتمیای دانشگاه ارومیه نیز گفت: برای این که این گونه جانوری به حیات بازگردد، نیاز است تا با افزایش آب، دریاچه به حالت عادی برگردد.«ناصر آق» افزود: ۱۰ سال پیش که حیات آرتمیا در حالت عادی بود، شوری آب ۱۵۰ گرم در لیتر بود که وضعیت مطلوبی به شمار می آید، ولی در حال حاضر، شوری آب بیش از ۳۶۰ گرم در لیتر است.وی با تاکید بر این که در این شرایط، ادامه حیات برای آرتمیا از حالت دشوار به حالت ناممکن رسیده است خاطرنشان ساخت: در سال ۷۵ میزان سیست آرتمیای موجود در دریاچه ارومیه حدود ۳۰ هزار تن پیش بینی شده بود و حجم آب ۳۰ میلیارد متر مکعب بود، اما اکنون وضع دریاچه وخیم است و در نتیجه حیات و بقای نسل آرتمیا در دریاچه ارومیه با خطر جدی مواجه شده است.
مرگ دریاچه نزدیک است، چه رسد به آرتمیا!
در شرایط فعلی نه تنها آرتمیا در شرف نابودی مطلق است، بلکه خود دریاچه نیز، در معرض نابودی قرار دارد و گفته می شود تا چند سال دیگر با ادامه روند کنونی، به کویر نمک تبدیل خواهد شد.بنابراین به نظر می رسد که در ابتدا باید فکری به حال دریاچه کرد، هر چند که ارزآوری آرتمیا در سالیان گذشته، بیشتر از خود دریاچه به لحاظ میزان نمک و گردشگری دریاچه بوده است!رئیس پژوهشکده آرتمیا و جانوران آبزی دانشگاه ارومیه در این رابطه گفت: وضعیت دریاچه، نامطلوب و ناامیدکننده است.«علی احسانی» افزود: در صورت ادامه روند فعلی، مرگ دریاچه حتمی است و با این که کارشناسان، رسانه ها و به ویژه مطبوعات استانی مرگ دریاچه را فریاد می زنند، اما فریادرسی نیست و کسی باور نمی کند که دریاچه روزی خشک شود.وی تصریح کرد: باید ابتدا فکری به حال دریاچه کرد، چرا که با برگشتن دریاچه به حیات، اولین موجودی که زندگی خود را باز می یابد، آرتمیاست.عضو هیئت علمی پژوهشکده آ رتمیا نیز آب دریاچه ارومیه را از شورترین آب های جهان دانست و تصریح کرد: آب دریاچه به طور تقریبی نصف شده و در شرف خشکی است.«ناصر آق» افزود: خشک شدن که شاخ و دم ندارد اما خیلی از مسئولان هنوز هم مدعی هستند که امکان ندارد دریاچه خشک شود.وی تاکید کرد: اگر آب دریاچه تمام شود، کویری از نمک به همراه توفان های مرگ آور نمک پدید می آید که این زمان، زیاد دور هم نخواهد بود.وی هم چنین این توفان های نمک را موجب نابودی کامل کشاورزی منطقه و به ویژه اطراف دریاچه دانست.
اقتصاد آذربایجان و ایران ضرر کرده است
آرتمیا می تواند ارزآوری زیادی برای کشور و منطقه داشته باشد. در سال هایی که دریاچه در شرایط فعلی قرار نداشت و پرآب بود، سالانه مقادیر فراوانی آ رتمیا با قیمت های بالا صادر می شد یا برای مصارف داخلی در صنعت شیلات مورد استفاده قرار می گرفت.کارشناسان اقتصادی، آرتمیا را به عنوان یک قطب اقتصادی برای منطقه پربرکت آذربایجان و نعمتی که خداوند به مردم ایران و آذربایجان اعطا کرده، می دانستند اما حالا آرتمیا، به ندرت دیده می شود در سال های اخیر، به علت کم شدن تعداد این آبزی دریاهای شور، استحصال و برداشت آن قطع شده است.یکی از علاقمندان به محیط زیست گفت: در حال حاضر در قسمت شمال دریاچه ارومیه که آب بیشتر است، تعداد سیست (تخم) آرتمیا نیز بیشتر است.«رجبی» افزود: باوجود این که آرتمیا در آب شیرین هم به راحتی رشد و تکثیر می یابد ولی در آب شور بهتر زندگی می کند، چون در آب های شیرین توسط موجودات دیگر خورده می شود اما با این حال با کمتر شدن غلظت نمک، شرایط زیستی برای حیات این موجود، بهتر تامین خواهد شد.وی اظهار داشت: به طور کلی نجات آرتمیا نیازمند عزم ملی است، همان طوری که نجات دریاچه نیز وظیفه همگان است.عضو هیئت علمی پژوهشکده آرتمیا هم در ادامه با تاکید بر این نکته که به طور دقیق نمی توان گفت چه میزان آرتمیا وجود دارد، اظهار داشت: توده زنده آرتمیای دریاچه یک پانصدم وضعیت قبلی هم نیست.«آق» افزود: در سال ۷۷ به طور میانگین ۱۰ میلیارد دلار درآمد از طریق فروش آرتمیا حاصل شد که این برای اقتصاد استان، یک محور به شمار می رفت.وی اضافه کرد: سیست آرتمیا حیات ندارد، ولی اکنون به جای خود آرتمیا، فقط سیست آن در مکان های بسیار اندک و با تراکم پایینی وجود دارد که آن هم با ادامه روند موجود از بین خواهد رفت.وی گفت: سیست آرتمیا مقاومت بالایی دارد، ولی شرایط مطلوب حیات را به هیچ وجه ندارد و شوری آب بیشتر و بالاتر می رود و چنان چه شرایط تغییر نیابد همین سیست ها نیز از بین خواهند رفت که این تلاش مصرانه مسئولان را می طلبد.ارتفاع آب دریاچه ارومیه ۵/۱۲۷۱ متر بالاتر از سطح آب های آزاد است و غلظت آب نیز از ۲۳۵ گرم در لیتر طی سال گذشته به ۳۶۰ گرم در لیتر در سال جاری رسیده است بنابراین برای رسیدن به تراز اکولوژیکی، باید ۵/۲ متر سطح آب دریاچه بالا رود.سال قبل، سند راهبردی دریاچه ارومیه امضا شد و رسانه ها از جمله روزنامه خراسان آن را انعکاس داد اما تقریبا یک سال از این موضوع می گذرد و خبری از اجرای آن نیست. سال گذشته هم چنین ۲۲۱ نماینده مجلس طی نامه ای به رئیس جمهور، خواستار نجات دریاچه ارومیه با انتقال آب رودخانه زاب که از ایران به عراق سرازیر می شود به دریاچه ارومیه بودند. به هر شکل تاکنون اثری از اثرات این سند راهبردی و نامه نمایندگان در حیات دریاچه به چشم نمی خورد و باید منتظر ماند و دید به جز آرتمیا، قربانی بعدی خشک شدن دریاچه چه کسی خواهد بود؟
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر